Op zaterdag 19 november stemde de Ledenraad van Nivon Natuurvrienden (kortweg Nivon) in met het voorstel tot een meer systematische, volhoudbare manier van werving nalatenschappen en legaten. Het voelde als een bekroning van mijn voorwerk, ik zat op afstand best trots te wezen. Als eerste stap verkende ik eerder dit jaar in opdracht van het Centraal bestuur de (on)mogelijkheden voor deze delicate vorm van ‘slow fundraising’. Dat is binnen context Nivon – 26.000 leden, een kleine 20 twintig locaties – best een uitdaging.
Na bespreking van deze Verkenning verzocht het Centraal bestuur mij om uitwerking tot een Plan van aanpak; stap 2. Belangrijke input bestond uit informatie die tevoorschijn kwam uit flink wat interviews die ik dwars door de organisatie afnam. Daarbij kon ik ook zelf allerlei vragen beantwoorden en het bezorgde dit initiatief bovendien meer bekendheid; één van de succesfactoren.
Mijn projectplan vormde – na fiat Centraal bestuur – de basis voor het voorstel waarmee de Ledenraad op 19 november breed instemde = breed draagvlak. Groen licht voor verdere uitwerking en implementatie.
Stukje context
Goed om te weten is dat Nederlandse goede doelen (*) inmiddels naar schatting € 500 miljoen per jaar aan testamentaire giften ontvangen. Een half miljard euro. Dit bedrag zal naar verwachting de komende jaren verder oplopen. In hoge mate betreft het vermogensoverdracht door de gemiddeld welvarende babyboomgeneratie, geboren tussen 1945-1955.
Met een volhoudbare = doortimmerde, langjarige, systematische aanpak gaat ook een organisatie als Nivon meer potentiële erflaters bereiken, aan het denken zetten. Op termijn gaat dat meer inkomsten genereren.
Meer over Nivon
Tot voor kort kende ik Nivon wel van naam – maar meer ook niet. Het bleek een bijzondere, grote en complexe organisatie te zijn van bijna honderd jaar oud.
Een eeuw in vogelvlucht; in het najaar van 1924 werd het Instituut voor Arbeidersontwikkeling (IvAO) opgericht in reactie op de grimmige kant van de 19e eeuwse Industriële Revolutie; grote ellende in de onstuimig groeiende steden. Verpaupering, afgrijselijke bedrijfsongevallen, klamme krot- en kelderwoningen, in smerige straten vol fabrieksrook. Tuberculose, cholera, tyfus. Vervuild drinkwater, geen riolering. Arbeiders m/v van veertig jaar waren al echt oud, op.
Of dood.
Ontzetting, zorg bij sommige gegoede burgers en politici, de ‘Sociale Quaestie’ hield ook hen bezig. Al in de 19e eeuw vlamden ook fellere reacties op, nieuwe denkbeelden, collectief verzet; communisme, socialisme, vakbonden.
Nadat de ergste uitwassen begin 20e eeuw waren verholpen met o.a. invoering leerplicht, Woningwet, stemrecht ontstond ruimte voor ontwikkeling, vooruitgang. Ook voor arbeiders. Het IvAO maakte onderdeel uit van de socialistische zuil met speciale avondscholen, vakantieoorden en -kampen. Die laatste in de vrije natuur, buiten de ongezonde steden.
Met sprongen door de geschiedenis – in 1959 besloot het ledencongres dat het IvAO verder zou varen als het (sociaaldemocratische) Nederlands Instituut voor Volksontwikkeling en Natuurvriendenwerk; Nivon Natuurvrienden. D.d. 2022 omschrijft Nivon zich als een vereniging waarin mensen met en voor elkaar werken aan een samenleving die eerlijk en groen is, gebaseerd op sociaal-democratische beginselen. De organisatie kent plaatselijke afdelingen, landelijke werkgroepen, 13 natuurvriendenhuizen en 12 kampeerterreinen in Nederland. Daarnaast onderhoudt Nivon veel streek- en Lange-Afstand-Wandelpaden en organiseert het jeugd- en jongerenkampen plus sociale, avontuurlijke reizen onder de noemers NivonJong en Spring. Ook is Nivon lid van de NFI (Naturfreunde Internationale), platform voor Internationale kennisuitwisseling en samenwerking.
Dit alles wordt georganiseerd en gerealiseerd door vele honderden vrijwilligers in het land, ondersteund door een klein landelijk bureau. Nivon telt nu ruim 26.000 leden.
Nivon op weg
Als het allemaal goed gaat krijgen leden en sympathisanten van Nivon in het vervolg vaker te zien, horen wat Nivon heeft kunnen realiseren dankzij erflaters. Ook wordt relevante informatie voor hen beter vindbaar en kunnen ze makkelijk contact zoeken, mochten er vragen zijn.
En net zo belangrijk; Nivon stapt over naar een CRM- oftewel Customer Relationship Management-systeem met een voor dit doel afgeschermd deel waarin (per definitie privacygevoelige) informatie wordt opgeslagen en bijgehouden door enkele geautoriseerde medewerkers.
Het betreft hier namelijk een vorm van very slow fundraising, met een doorlooptijd van gerust zeven jaar of langer. Terwijl vrijwilligers, medewerkers, bestuurders in de loop der tijd komen en gaan vormt dat CRM-systeem de constante factor, het geheugen. Essentieel en cruciaal.
Maar nalatenschapswerving vraagt wel om bestuurders met lef, visie voorbij hun zittingstermijn.
Transparantie en vertrouwen
Als ik vertel over mijn werk zie ik soms ongemak bij gesprekspartners ontstaan. Ik leek best aardig – maar oude mensen geld afhandig maken, dat doe je toch niet? Klopt, dat doe ik inderdaad niet. Ik zou mezelf niet meer in de spiegel kunnen aankijken.
Maar ik snap het ongemak, er zijn incidenten bekend. Dergelijke ontsporingen wil ik juist voorkomen. Sowieso mogen wervende organisaties of medewerkers geen enkele druk op potentiële erflaters uitoefenen. Iedereen moet in volledige vrijheid over de eigen nalatenschap kunnen beschikken – behoudens de wettelijke bepalingen in boek 4 van het Burgerlijk Wetboek. Wie van de wet wil afwijken, de nalatenschap op andere wijze wil verdelen moet dat laten vastleggen door een notaris. Die behoort daarbij te controleren of de toekomstig erflater in vrijheid spreekt en handelt – en of die nog helder van geest is, kan overzien wat er gebeurt.
Maar los daarvan; het werk als nalatenschapswerver heeft een sterke ethische component, binnen een organisatie moet daarover gesproken worden – zeker door bestuurders, ook met betrokken medewerkers. Er is een groot grijs gebied; ‘Je vindt dat horloge toch zo mooi? Neem maar mee hoor”. Transparantie is in ieders belang. En geachte bestuurders; ook een nalatenschapswerver mag nooit solistisch werken, zonder kans op controle. Zorg voor heldere gedragsregels.
Een nuttig richtsnoer daarbij vormt de Code Nalaten, d.d. 2018 opgesteld door prominente deskundigen uit het veld. Het is de geactualiseerde versie van de wellicht beter bekende Richtlijn Werving Nalatenschappen uit 2012.
Verklaring terminologie
Als het gaat over nalaten worden drie termen vaak door elkaar gebruikt; erfenis, nalatenschap en legaat. Notarissen kennen (veel) meer varianten maar grofweg bestaan er twee soorten nalatenschap:
– bij een erfenis betreft het de hele nalatenschap of een deel daarvan. Aanvaarding impliceert (mede-)verantwoordelijkheid voor de afhandeling van de nalatenschap. Dat vereist bijzondere expertise en kan complex en tijdrovend uitpakken. Goed doel; voorzichtigheid geboden!
– een legaat is een postume schenking die uit de erfenis betaald wordt. Soms zijn er bijzondere bepalingen vastgelegd voor wat betreft bestemming en dat kan voor uitdagingen zorgen maar; een legaat is overzichtelijk.
Makkelijker gezegd dan gedaan
Over de werving van nalatenschappen en legaten is heel veel te vertellen. Het spreekwoordelijke foldertje bij de receptie… ja, dat is zeker ook nodig. Maar het is uitwerking, een middel. Juridische, fiscale aspecten; belangrijke bijzaken.
Want wat ik noem volhoudbare werving omvat veel meer, tot in lengte van vele jaren. Dit raakt het ‘waarom’ van het goede doel, het bestaansrecht. Cultuur en structuur, formatie en organisatie, heden en toekomst.
En het belangrijkste niet te vergeten; de overwegingen van mensen die gaan nadenken over wat zij na-laten, ooit. Waarom zouden zij aan jouw organisatie denken – terwijl er honderden goede doelen zijn? Wat speelt voor hen mee, waarom? Ook rationele afwegingen blijken vaak verweven met persoonlijke herinneringen. Wie zijn deze mensen, hoe bereik je hen met relevante informatie, op het juiste moment? Wat zijn hun vragen, wensen?
(bron: https://historie.nivon.nl)
Nalaten is door-geven
In 2024 wordt Nivon honderd jaar. Heel wat stormen doorstaan, helemaal springlevend. Mede dankzij structurele werving van nalatenschappen en legaten gaan ze vast ook de tweede honderd jaar volmaken want nalaten is door-geven aan volgende generaties, aan de toekomst.
In dankbare herinnering aan de gulle gevers.
Heel fijn om de brug te helpen slaan, blij verrast met de lovende woorden voor mijn werk.
Behoefte aan een goed gesprek?
Als fondsenwerver help ik mooie plannen en zinvolle projecten graag verder!
Vragen, ideeën en uitdagingen zijn welkom, aarzel dus niet om contact op te nemen.
Bij voorbaat; graag gedaan :-).
(*) de 678 erkende goede doelen moeten jaarlijks opgave doen bij toezichthouder CBF; het totaalbedrag nadert nu € 400 miljoen. Onder meer onderwijs- en religieuze instellingen ontvangen soms aanzienlijke testamentaire giften maar zijn geen CBF-lid. Het zicht is dus incompleet maar ingewijden gaan uit van naar schatting in totaal jaarlijks een half miljard euro aan inkomsten.
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.